ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με μεγάλη επιτυχία έγινε την Κυριακή 21-02-2010 η εκδήλωση της Ενώσεως Ηπειρωτών Περιστερίου για την 97η επέτειο της απελευθερώσεως, ύστερα από 483 χρόνια Τουρκικής σκλαβιάς, των ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, πρωτεύουσας της Ηπείρου, που πραγματοποιήθηκε την 21η Φεβρουαρίου 1913.
Κατ’ αρχήν εψάλη δοξολογία στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου, υπό των Πρωτοπρεσβυτέρων π. Παντελεήμονος και π. Ηλία. Ο Πρόεδρος της Ενώσεως κ. Βασίλειος Τζούμας ανέπτυξε το νόημα της 21ης

Φεβρουαρίου 1913 με εμπνευσμένη ομιλία του, ως ακολούθως:

« «Τα πήραμε τα Γιάννινα, μάτια πολλά το λένε, όπου γελούν και κλαίνε…»

Αιδεσιμολογιότατε, κ. Δήμαρχε, εκλεκτοί προσκεκλημένοι,φίλες και φίλοι, αγαπητοί συμπατριώτες αποδημητικά πουλιά της Μάνας γης της Ηπείρου.
Σαν σήμερα, πριν από 97 χρόνια, το 1913, στα ΓΙΑΝΝΙΝΑ, την πρωτεύουσα της Ηπείρου, επικρατούσε ένας απερίγραπτος παλλαϊκός ενθουσιασμός. Όλοι οι Γιαννιώτες είχαν ξεχυθεί στους δρόμους, με μάτια όπου γελούσαν κι’ έκλαιγαν, με δάκρυα χαράς και συγκίνησης, για να υποδεχθούν τον Ελληνικό Στρατό, που υπό την καθοδήγηση του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου, ύστερα από 483 χρόνια Τουρκικής σκλαβιάς, έφερε την πολυπόθητη Λευτεριά στα Γιάννινα, που ήταν μία από τις πέντε καλλίτερα οχυρωμένες, από τους Οθωμανούς, πόλεις των Βαλκανίων.
Δεν θα σας κουράσω με αναφορά σε ιστορικά γεγονότα, που λίγο πολύ, είναι σε όλους γνωστά, αλλά σε μερικά, άγνωστα, εν πολλοίς, περιστατικά, πού μας μεταφέρουν στο κλίμα εκείνων των ημερών.

Την ώρα που η είδηση για την είσοδο του Στρατού στην πόλη κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα, οι δρόμοι πλημμύρισαν από τους μέχρι τότε υπόδουλους, οι οποίοι έσκιζαν τα φέσια που φορούσαν και τα πέταγαν στην πλατεία, που ήταν σα να είχε στρωθή με ένα τεράστιο κόκκινο χαλί.Ταυτόχρονα στις προσόψεις, στα μπαλκόνια, στις πόρτες και στα παράθυρα των σπιτιών ανέμιζαν χιλιάδες Ελληνικές σημαίες.« Μα που βρέθηκαν τόσες σημαίες; αναρωτιέται ιστορικός της εποχής».Κι’ όμως η απάντηση είναι απλή: Οι Γιαννιώτισσες, που ζούσαν με την προσμονή της πολυπόθητης Λευτεριάς, μαζί με την προίκα τους έρραβαν και κεντούσαν και την Ελληνική Σημαία και την καταχώνιαζαν στα σεντούκια τους. Κι’ όσες δεν είχαν έκοβαν σεντόνια από την προίκα τους φτιάχνοντας πρόχειρα τη Γαλανόλευκη.

Την ώρα της εισόδου του στρατού στην πόλη, λίγο πριν τους κανονιοβολισμούς, που αναγγέλλουν την άφιξη του Διαδόχου Κωνσταντίνου, ο Γιαννιώτης Ανθυπίλαρχος Χρίστος Αδαμίδης πραγματοποιεί με το διπλάνο του εντυπωσιακή πτήση υπεράνω της πόλης και της λίμνης και προσγειώνεται, μέσα σε φρενίτιδα ενθουσιασμού, πίσω από τη Μεραρχία, στα Λιθαρίτσια.
Ένας νεαρός σταματά έναν έφιππο στρατιωτικό, σηκώνει το πόδι του αλόγου και βγάζει από το πέλμα το κολλημένο χώμα και πηγαίνει και το σκορπίζει στον τάφο του πατέρα του και πυροβολώντας στον αέρα φωνάζει: Πατέρα, το χώμα που σε σκεπάζει είναι πιά Ελληνικό. Στιγμές ανεπανάληπτες, που δείχνουν τον πόθο της ελευθερίας , που κατέκαιγε τα σωθικά των υπόδουλων, μέχρι τότε, ραγιάδων.
Ακόμη και ο καιρός συμμετείχε στις ενθουσιώδεις εκδηλώσεις των Γιαννιωτών, καθώς η ημέρα ήταν ηλιόλουστη, εν αντιθέσει με τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, αφού ο Χειμώνας ήταν δριμύτατος. Χαρακτηριστικό του καιρού είναι το δίστιχο:« δε με φοβίζουν, μάνα μου, των Τούρκων τα κανόνια, μον’ με φοβίζει η παγωνιά, του Μπιζανιού τα χιόνια». Κι’ όμως δεν ήταν μόνο η παγωνιά και τα χιόνια του Μπιζανίου που αποδεκάτιζαν, από κρυοπαγήματα, τους στρατιώτες. Ήταν, κυρίως, η «Σκύλλα»,όπως ονόμαζαν τα κανόνια του Μπιζανίου, τα οποία ήταν το μεγάλο εμπόδιο για την κατάληψη των ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ και ήταν άμεση ανάγκη να πληροφορηθή ο στρατός τα σχέδια των οχυρωματικών έργων. Και την πληροφορία αυτή την έδωσε ο Νικολάκη Εφέντης, ο οποίος ήταν λοχαγός του μηχανικού του Τουρκικού στρατού. Κατά μία πληροφορία το επώνυμό του ήταν Τσεπτσίδης. Καταγότανε από την Άγκυρα, όπου μένανε οι γονείς του και οι πέντε αδελφές του και ήταν όλοι τους Έλληνες και Χριστιανοί. Ο Νικολάκη Εφέντης, όπως ήταν γνωστός σ’ όλα τα Γιάννινα, είχε ελληνική ψυχή και δε δίστασε καθόλου να δώση , σε σκαρίφημα, τα σχέδια των οχυρών του Μπιζανίου. Κι’ η Πατρίδα όχι μόνο δεν τον τίμησε, μέχρι σήμερα, αλλ’ αντίθετα τον κατεδίκασε σε θάνατο κι’ αυτόν και την οικογένειά του, αφού το μυστικό του, δηλαδή ότι αυτός έδωσε τα σχέδια, διέρρευσε κι’ έφτασε στ’ αυτιά κάποιου δημοσιογράφου, ονόματι Κοντοφώτη, που τον είχε ανταποκριτή στα Γιάννινα η Αθηναϊκή εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ και η οποία το δημοσίευσε (το χωρίς φραγμούς, βλέπετε, κυνήγι της αποκλειστικότητας της είδησης, όπως απαράλλακτα και σήμερα συμβαίνει ). Έτσι, όταν ο Νικολάκη Εφέντης επέστρεψε στην Τουρκία, με την ανταλλαγή των αιχμαλώτων, καταδικάσθηκε από στρατοδικείο σε θάνατο, για εθνική προδοσία και κρεμάστηκε, στη Σμύρνη, καθώς και όλη του οι οικογένεια ( γονείς και αδελφές ). ( Το περιστατικό με τη «Σκύλλα» αναφέρεται στο βιβλίο ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ του Αθανασίου Τσεκούρα ).

Κι’ όμως την ασυγκράτητη δύναμη του απελευθερωτή στρατού μας ούτε τα κακοτράχαλα βουνά, ούτε οι κακοτοπιές του Δρίσκου, ούτε τ’ απότομα υψώματα του Μπιζανίου, ούτε η επιτελική σοφία των Γερμανών Αξιωματικών, που τα είχαν οχυρώσει, ούτε το αδυσώπητο κρύο κι’ η παγωνιά του ηπειρωτικού Χειμώνα, ούτε η πεισματώδης αντίσταση του εχθρού μπόρεσαν ν’ ανακόψουν και να σταματήσουν τη νικηφόρα του προέλαση προς τα ΓΙΑΝΝΙΝΑ. Η ψυχή και το πνεύμα του Έθνους ανέδειξε τη γενιά του 1912-13 ισάξια με τη μεγάλη γενιά του 1821, γιατί, αν τότε ελευθερωθήκαμε και αποκτήσαμε κρατική υπόσταση, το 1912-13 διπλασιάσαμε την έκταση της Πατρίδας μας ( απελευθέρωση Ηπείρου, Μακεδονίας και Θράκης) και κάναμε την Ελλάδα σεβαστή στους φίλους και τρομερή στους εχθρούς, κατά την έκφραση του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Η 21η Φεβρουαρίου 1913, που χάρισε στο λαό των Ιωαννίνων και της Ηπείρου το δικαίωμα της ελεύθερης ζωής είχε τεράστιο πανελλήνιο, πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο αντίκτυπο, όπως πανελλήνια, πανευρωπαϊκή και παγκόσμια ήταν η συμμετοχή στον αγώνα. Η κήρυξη του πολέμου ξεσήκωσε τον Ελληνισμό σ’ ολόκληρο τον κόσμο, σε κάθε γωνιά της γης, που έπαλλε Ελληνική καρδιά και δημιουργήθηκε ένα πρωτοφανές ρεύμα εθελοντισμού. Από την Αμερική 250 περίπου νέοι συγκρότησαν τον ιερό λόχο της Νέας Υόρκης ( οι μισοί έπεσαν στην Αετορράχη ), από την Κύπρο τουλάχιστον 1800, μεταξύ των οποίων ο βουλευτής Λάρνακος-Αμμοχώστου Ευάγγελος Χατζηιωάννου και ο Δήμαρχος Λεμεσού και πρώην βουλευτής Χριστόδουλος Σώζος. Στην πρώτη τους μάχη στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία Μανωλιάσσης, στις 6 Δεκεμβρίου 1912, ο Σώζος σκοτώθηκε, ο Χατζηιωάννου τραυματίσθηκε σοβαρά. Από την Ιταλία το σώμα των Ελλήνων Ερυθροχιτώνων του Αλεξάνδρου Ρώμα και Ιταλοί και Ευρωπαίοι φιλέλληνες που αποτέλεσαν το σώμα Γαριβαλδινών, με επί κεφαλής τον γηραιό Στρατηγό Ριτσιώτη Γαριβάλδη. Σ’ αυτούς εντάσσονται 70 Κερκυραίοι με τον ποιητή και βουλευτή Λορέντζο Μαβίλη, που σκοτώθηκε στο Δρίσκο στις 23 Νοεμβρίου 1912. Από την Κρήτη 3.500 συγκρότησαν το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών, καθώς και ο Ιερός Λόχος Κρητών Φοιτητών με 240 φοιτητές ( απ’ αυτούς οι 160 έπεσαν στα πεδία των μαχών).Από την Ήπειρο το μικτό απόσπασμα Ηπείρου και 500 Σουλιώτες, καθώς και η Φάλαγγα Μετσόβου. Από τη Χειμάρα το απόσπασμα Σπυρομήλιου, συνεχίζοντας την Ηπειρωτική παράδοση, αναδείχθηκε άξιο της Ελευθερίας και της Ελλάδος, πλην όμως η ηρωική Χειμάρα και άλλα ελληνικότατα, από τα βάθη της ιστορίας τους, εδάφη της Βορείου Ηπείρου δεν περιήλθαν στην ελεύθερη ελληνική κρατική υπόσταση και αιτία ήταν τα άθλια παζαρέματα της διεθνούς διπλωματίας, που παραβίασε βάναυσα τις αρχές της αυτοδιάθεσης και της ελευθερίας των λαών.

Η εφημερίδα ΑΤΛΑΝΤΙΣ της Ομογένειας της Αμερικής, γράφει, πολύ εύστοχα, για το θαύμα της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων:« Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν οι εθελονταί του πολέμου.Ορθώς άρα ελέχθη ότι ο Ελληνισμός διεξήγαγε τον μεγάλον πόλεμόν του όχι ως Κράτος, αλλ’ ως Φυλή».
Το χαρακτηριστικό της εθελοντικής πανεθνικής συμμετοχής στον αγώνα ήταν η εθελοθυσία.Τα γενναία παλικάρια, που επί πέντε μήνες πολεμούσαν στην απρόσιτη και δυσχείμερη Γη μας, επιθυμούσαν και σχεδόν επιδίωκαν ν’ αφήσουν την τελευταία τους πνοή στα ηπειρωτικά βουνά, να γίνη αθάνατη πνοή ελευθερίας, να ζη αιώνια τ’ όνομά τους στο Πάνθεο των Ηρώων της Ελευθερίας. Τα άπειρα για πόλεμο παιδιά του Λόχου της Νέας Υόρκης, που χάνονταν ομαδικά από τις επιθέσεις των Τούρκων,διατάζονταν,ακόμη εξαναγκάζονταν,από τον Διοικητή τους Συνανιώτη να φύγουν προσωρινά από τη μάχη: « Όταν χρειασθούν και άλλοι θάνατοι ανδρών διά την πρόοδον του αγώνος μας, θα σας τάξω πάλιν εδώ πεπεισμένος ότι το πρόχωμά μας, εάν επρόκειτο να κυριευθή, θα γίνη πρώτα μνήμα σας», είπεν ο γενναίος εκείνος Αξιωματικός στους αυτοθυσιαζόμενους στρατιώτες του.
Το πνεύμα της πρωτόφαντης θυσίας των Ηπειρωτομάχων αντικατοπτρίζεται στα τελευταία λόγια του ήρωα του Δρίσκου ποιητή Λορέντζου Μαβίλη:« Περίμενα πολλές τιμές, αλλά ποτέ τη μεγάλη τιμή να δώσω τη ζωή μου για την Ελλάδα».
Ως θαύμα ευψυχίας, ανδρείας και αυταπάρνησης, στο οποίο ουδείς ήταν δυνατόν να πιστεύση, είδαν την περίλαμπρη εθνική μας νίκη και οι Ευρωπαίοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αυστριακοί, Άγγλοι: ουδέτεροι, άσπονδοι εχθροί και ασπονδότεροι φίλοι.

Το αγγλικό περιοδικό ΕΘΝΟΣ αναφέρει επί λέξει: « Οιοσδήποτε ετόλμα να προφητεύση ότι οι Έλληνες θα κατελάμβανον διά της λόγχης το απόρθητον των Ιωαννίνων φρούριον θα εξελαμβάνετο ως τρελλός».

Γι’ αυτό και ομιλήσαμε για παγκόσμιο αντίκτυπο της απελευθέρωσης των Ιωαννίων και πρέπει, επιτελώντας ιερό χρέος να περάσωμε στο προσκύνημα των νεκρών πού σιωπούν. Όχι γιατί έχουν ανάγκη τη μνήμη μας, αφού άλλωστε έχουν περάσει στο Πάνθεον της Ιστορίας, αλλά γιατί εμείς έχουμε ανάγκη να θυμούμαστε το παράδειγμά τους και τη θυσία τους, στη δύσκολη εποχή που ζούμε και που τείνει να ισοπεδώση τα πάντα στο βωμό της παγκοσμιοποίησης. Ας έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας το νόημα της 21ης Φεβρουαρίου 1913 κι’ ας μας διέπη πάντα το πνεύμα της ομοψυχίας, της εθνικής εξάρσεως, της εθελοθυσίας και της ηθικής ανατάσεως που διακατείχε τους γενναίους και ηρωικούς Ηπειρωτομάχους, των οποίων η μνήμη ας είναι ΑΙΩΝΙΑ. »

Στη συνέχεια στο χώρο της Πλατείας, όπου είναι η προτομή του ΠΥΡΡΟΥ, Βασιλέως της Ηπείρου, εψάλη τρισάγιον, εις μνήμην των πεσόντων κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 και κατετέθη, από τον Πρόεδρο της Ενώσεως Ηπειρωτών δάφνινος στέφανος.
Επακολούθησε δεξίωση στην αίθουσα του Αγίου Αντωνίου με υπόκρουση παραδοσιακής μουσικής της Ηπείρου και χορός.
Στην εκδήλωση παρευρέθη σύσσωμο το Διοικητικό Συμβούλιο της Ενώσεως και πλήθος κόσμου και μεταξύ άλλων και οι: ο Δήμαρχος Περιστερίου κ. Ανδρέας Παχατουρίδης, οι Αντιδήμαρχοι κ.κ. Μαίρη Τσιώτα, Ξένη Κορόγιαννη, Παναγ. Λύκος, Βασ. Λώλος, Βασ. Μπέτσης, ο πρώην Δήμαρχος κ. Θεόδ. Δημητρακόπουλος, ο Πρόεδρος του Δημοτ. Συμβουλίου κ. Αλέξ. Σταυρούλιας, ο Πρόεδρος της ΔΕΠΑΔΠ κ. Βασ. Παπαδόπουλος, ο Πρόεδρος των ΚΑΠΗ κ. Σάκη Ζορπίδης, οι επί κεφαλείς των Δημοτικών Παρατάξεων κ.κ. Κώστας Λαλένης και Σοφία Αλεξοπούλου, οι Δημοτοτικοί Σύμβουλοι κ.κ. Δημ. Κελάφας, Σάβ. Αβραμίδης και Στάθ. Τσιβράς, η σύμβουλος Δημάρχου κ. Ελένη Ξεκαλάκη-Καραμανλή, ο Πρόεδρος της ΚΙΠΟΔΑ κ. Κώστας Παπαρρίζος, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Ποδηλασίας-Πεζοπορείας κ. Σάκ. Θεοδώρου, ο Πρόεδρος του 3ου ΚΑΠΗ κ. Δημ. Μαλισιάνος κ.α.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ενώσεως ευχαριστεί θερμά όλους όσους συμμετείχαν στην εκδήλωση, τιμώντας με την συμμετοχή τους, όχι μόνο την Ήπειρο, αλλά κυρίως τους ηρωικούς και γενναίους Ηπειροτομάχους, που έδωσαν ακόμη και τη ζωή τους για τα όσια της Φυλής.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνει στο Δήμο για τη βοήθειά του,στους ιερείς και τις κυρίες του ναού και στις εκλεκτές συμπατριώτισσές μας για τις θαυμάσιες και γευστικότατες παραδοσιακές πίτες τους.

Το Διοικητικό Συμβούλιο